نسخه چاپی
1,464 بازدید
تک نرخی شدن ارز خوب یا بد؟ / نوری نظری طبا
از دیرباز یکی از مهمترین مشکلات کشور ما سوء مدیریتها در بازار ارز و نهایتا ایجاد تورم سرسام اور کنونی و فلج شدن مکانیسم طبیعی معیشت مردم بوده و دلایل عمده ی آن، تحریمهای اقتصادی، دورقمی بودن نرخ ارز(ارز ازاد و مرجع) مشکلات ساختاری اقتصاد ، کاهش عرضه ارز و همچنین تمایل به تبدیل دارائیهای نقدی به […]
از دیرباز یکی از مهمترین مشکلات کشور ما سوء مدیریتها در بازار ارز و نهایتا ایجاد تورم سرسام اور کنونی و فلج شدن مکانیسم طبیعی معیشت مردم بوده و دلایل عمده ی آن، تحریمهای اقتصادی، دورقمی بودن نرخ ارز(ارز ازاد و مرجع) مشکلات ساختاری اقتصاد ، کاهش عرضه ارز و همچنین تمایل به تبدیل دارائیهای نقدی به سرمایه راکد بدون بازدهی تولید بوده که متناسب با آن باعث ایجاد معضلاتی شده است که در مقاله زیر به تحلیل در مورد آن بحث میشود.
در این مقاله ابتدا تعریفی جامع از ارز و متعلقات آن بر زبان قلم جاری میشود سپس به واکاوی آن در رابطه با تاثیراتش بر تورم پرداخته میشود و سپس در مورد فواید تک نرخی شدن ارز بحث میشود.
ارز واحد پول خارجی است که در تعاملات داخلی یک کشور رد و بدل میشود.
و حال، مبادله پول یک کشور با کشور دیگر را نرخ ارز می نامند به بیان دیگر قیمت پول یک کشور برحسب پول کشور دیگر ،نرخ ارز نامیده میشود.
ارز مرجع همان ارز 1226تومانی بود که توسط بانکهای ارزی ریالی به افراد واجد شرایط که اختصاصا 25عضو بودند (دانشجویان مقیم خارج-بازرگانان وتجار – بیماران ……………..)پرداخت میشد.
ارز ازاد مقدار ارزی است که در ان نرخ ارز براساس شرایط بازار به صورت ازاد بین افراد، تعیین و رد و بدل میشود.
در این گیرو دار معمولامصرف کنندگان ارز یا خریداران ارز وارد کنندگان شرکتهای حمل ونقل ، بیماران، دانشجویان مقیم خارج ،مسافرین به کشورهای خارجی، حجاج ، جهانگردان ،تجار و بازرگانان میباشند در بازار ارز ،عملیات تبدیل ارزها به یکدیگر ویا انتقال قدرت خرید ازیک کشوربه کشور دیگرانجام میشود. بنابراین بازر ارز یک بازار جهانی است و با انکه مکان مشخصی ندارداما دارای نظامهای ارتباطی بسیار گسترده ای است که به کمک آن می توان وضعیت اقتصادی کشوری را نابود و یا حتی در مواقعی باعث نجات وضعیت اقتصادی یک کشور شد.
تاثیر صادر کنندگان و وارد کنندگان کالا بر بازار ارز در هر کشور بر هیچ دولتمردی پوشیده نیست صادرکنندگان کالا در یک کشور بعد از دولت بزرگترین منبع عرضه ارز به داخل کشور هستند یعنی صادر کنندگان با فرو ش کالا به کشورهای دیگر مقدار قابل توجهی ارز وارد کشور میکند ولی در نقطه مقابل ان وارد کنندگان کالا نیز عامل اصلی خروج ارز از کشور محسوب می شوند یعنی واردکنندگان با خرید کالا از کشورهای دیگر باعث خروج ارز از کشور میشوند.
با اضافه شدن تحریمها ونهایتا تشدید تورمها فشار زیادی بر پیکره ی جامعه واردامد و بازار ارز را در گرداب سرگردانی گرفتار نمودحال در اینجا به تحلیل مهمترین عوامل تورم زا ناشی از افزایش نرخ ارز دورقمی درایران در چند وقت اخیرو تاثیر ان بر تورم می پردازیم.
هزینه های سرمایه گذاری
در اکثرکشورها ی درحال توسعه و رشد، درآمد های دولت محدود وهزینه ها نامحدوداست ، به ویژه اینکه هزینه های سنگین وزیربنائی زیادی ازقبیل : ساختمان سازی ،ایجاد فضاهای سبز ، راهها ، پلها ، اسکله ها ، کارخانجات ، کارخانجات ساخت ماشین آلات و … دربرنامه های دولت وجود دارد لذا انجام این عملیات نیازمند وجوه مالی و صندوق ذخیره ارزی غنی ای میباشد و چون این منابع درکشور درحال توسعه ، معمولا به حد کافی وجود ندارد بنابراین دولت باید این منابع را از کشورهای خارجی قرض نماید ، ویا اینکه از بانک مرکزی وام بگیردحال در هر دو صورت مقادیر زیادی پول به جامعه تزریق شده ولی تولیدی درراستای برگشت ارز صورت نگرفته است که با این شرایط با کاهش وجوه و منابع صندوق ذخیره ارزی به ناچار تورم وافزایش قیمتها ایجاد می گردد.
تبدیل داراییهای نقدی به سرمایه
دریک جامعه ، درهرسال یا درهر دوره ، مقداری از ارزش تولیدات مصرف شده ومقداری نیز پس انداز میگردد پس اندازها به صورت وام واعتبار ، مجددا به سوی تولید برمیگردند وموجبات سرمایه گذاری جدید را فراهم می آورداما پس اندازهائی به صورت خرید وسایل اضافی از قبیل خرید اتومبیل اضافی ، خرید طلا وارز وسایر انواع دارائی که ماهیت پولی قابل برگشت به تولید را ندارند ، تورم زا هستند.
ذخیره ارزی :هرچه مقدار نقدینگی صندوق ذخیره ارزی یک کشور بیشتر باشد نرخ متعارف ارز در بازارهای آن کشور پایین خواهد بود و بلعکس اگر مقدار نقدینگی صندوق ذخیره ارزی کم باشد نرخ ارز در ان کشور بالا می رود.
نقدینگی :گاهی اوقات به درخواست دولت از بانک مرکزی به جهت تسریع در انجام امور عاجل دولت مقادیری اسکناس چاپ میشود بدین ترتیب به حجم نقدینگی جامعه افزوده می گردد ، به تعبیر دیگر افزایش بدهی دولت به نظام بانکی ، باعث افزایش نقدینگی کل جامعه می شودبه هرحال افزایش نقدینگی درجامعه می تواند باعث افزایش تقاضا وبروز تورم گرددوبا توجه به اینکه افزایش نقدینگی لزوما با افزایش تولید ناخالص داخلی رابطه و ملازمه ای ندارد ، این عدم تعادل ، از ارزش داخلی پول می کاهد.
کسری بودجه :در بعضی مواقع که دریافت درامدهای داخلی دولت که جزوء یکی از منابع بودجه دولت است به جهت کمبود درامد تولیدات وعدم دریافت بموقع مالیات از مردم و …… کاهش می یابد کسری بودجه و نهایتا تورم و گرانی بروز پیدا می کند.
افزایش واردات اضافه بر نیاز کشور.اکثر اوقات واردات اضافه بر مصرف باعث خروج مقدار قابل توجهی ارز از کشور و بلوکه شدن کالاهای مازاد برای مدت طولانی ونهایتا موجب راکد شدن سرمایه وافزایش نرخ ارز داخلی میشود که در طول مدت یاد شده باعث کاهش نقدینگی در جامعه ودر اخر منجر به تورم و گرانی در فضای فیزیکی و مجازی بازارهای داخلی میشود .
متضررشدن صادرکنندگان و واردکنندگان ارز: در شرایط تغییر همیشگی قیمت دلار، نه صادر کننده میتواند از سود یا زیان خود در معاملات چند روز آینده اطمینان یابد و نه وارد کننده نهاده‌های تولید مطمئن است، قرارداد تنظیم شده‌اش برای واردات با رقم ثابت دلاری در چند روز آینده، چند در صد از لحاظ مقدار ریالی تغییر و تبدیل به ضرر یا سود میشود.
تک نرخی شدن ارز
نرخ ارز صرف نظر از بالا یا پایین بودنش که میتواند به نفع صادرات و واردات کشور باشد؛ نیازمند ثبات است، زیرا نرخ ارز بالا تنها در صورت ثبات و تداوم برای صادرات سودمند است و نرخ ارز پایین در صورت استمرار تولید کننده داخلی را از نهاده خارجی ارزان قیمت برخوردار میکند.در شرایط کنونی و با توجه به نیازجامعه، دولت مترصدکنترل بازار با “نرخ ارز ثابت، پول قابل تبدیل” یا همان تک نرخی شدن ارز است که جای شکرش باقیست و امید ان می رود با این راهکار تورم و گرانی در بازار مهار شود.
پیشتردر کشور ما ارز به صورت دورقمی یعنی به صورت ارز مرجع و ارز ازاد به عموم عرضه میشد ارز مرجع همان ارز 1226تومانی بود که توسط بانکهای ارزی ریالی به افراد واجد شرایط که اختصاصا 25عضو بودند (دانشجویان مقیم خارج-بازرگانان وتجار –بیماران و…………)پرداخت میشداما ارز ازاد مقدار ارزی است که در ان نرخ ارز براساس شرایط بازار آزادیعنی عرضه و تقاضا بین افراد، تعیین و رد و بدل میشود(3300تومان مبلغ فعلی)
ازمهمترین فواید تک نرخی شدن ارز(2470تومان)میتوان به کنترل و مدیریت محسوس و سازمان یافته دولت بر صرافیها و ذخایر صندوق ذخیره ارزی و جلوگیری از سوء استفاده دلالان در بازار ارز و همچنین جلوگیری از ترفندهای غیر قانونی درخواست ارز مرجع از بانک ها وکاهش حجم کاری بانکهای ارزی ریالی و همچنین مشخص شدن آینده کاری واردکنندگان و صادرکنندگان کالا به عنوان بزرگترین دهکهای توزیع ارز اشاره کردکه عجالتا به نوبه خود باعث مهار گرانی و تورم در سطح جامعه می شوند.
نرخ ارز مرجع برای دانشجویانی که در کشورهای خارجی مشغول تحصیل هستند و همچنین برای دلالان، بیماران ،تجار و بازرگانانی که به صورت مستقیم با ارز سرو کار دارند یکی از موانع تک نرخی شدن ارز بود که چه بسا در این حوزه نیزترفندهای غیرقانونی زیادی در راستای دریافت ارز مرجع از بانکها صورت میگرفت که عملکرد آن تضررهای جبران ناپذیری با کاهش نقدینگی صندوق ذخیره ارزی کشور بر پیکره ی اقتصاد و نظام بانکی وارد میکرد خوشبختانه در طول یک هفته گذشته که ارز تک رقمی شد انتظار آن می رود که تورم به صورت مقطعی و در صورت تامین و عرضه ی ارز مازاد توسط بانک مرکزی به بازار، تورم به صورت دائمی مهار شود .
تحلیل بسیار عالی و جالبی بود
امیدواریم دولت بتواند افسار تورم را به دست گرفته و با این ترفندهایی که اشاره کردین بتواند ان را مهار و ریشه کن کند.شاید مجالی برای نفس کشیدن باشد
[پاسخ]