آداب معاشرت و سلوک شهروند اسلامی- بخش دوم
حجت الاسلام حسین رشیدیان / هومیان نیوز احترام به دیگران: قرآن کریم می فرماید:́ و لَقَد کرّمنا بنی آدَمَ- همانا ما بنی آدم را کرامت بخشیدیم (1) انسان موجودی دو بعدی است که از هر جهت قابل احترام می باشد زیرا او از یک شرافت ذاتی و کرامت برخوردار است تا جایی که گل سرسبد موجودات و جانشین خدا در روی زمین معرفی و فرشتگان به کرنش […]
حجت الاسلام حسین رشیدیان / هومیان نیوز
احترام به دیگران:
قرآن کریم می فرماید:́ و لَقَد کرّمنا بنی آدَمَ- همانا ما بنی آدم را کرامت بخشیدیم (1)
انسان موجودی دو بعدی است که از هر جهت قابل احترام می باشد زیرا او از یک شرافت ذاتی و کرامت برخوردار است تا جایی که گل سرسبد موجودات و جانشین خدا در روی زمین معرفی و فرشتگان به کرنش و خضوع در برابر او مأمور شدند و به احترام وی ،در برابرش سجده کردند.
ارتباطات انسان:
انسانها در زندگی فردی و اجتماعی می بایست چهار ارتباط خود را تنظیم و موزون نمایید.
اول: ارتباط انسان با خودش، دوم: ارتباط انسان با خدا، سوم: ارتباط انسان با انسانها، چهارم: ارتباط انسان با دنیا .چنانچه این ارتباطات بر مبنای نسخه وحیانی انجام گیرد، انسان می تواند به هدف نهایی خلقت که همانا رسیدن به خداست نائل آید. (ای خدا این وصل را هجران مکن)
گونه های احترام: احترام به انسان در دو بعد اساسی قابل بررسی است. اول: خود دارای از هتک حرمت او و دوم: تکریم و احترام گذاشتن به او. در اسلام، برای حفظ حرمت انسان و زندگی اجتماعی او، قوانین و دستورات ویژه ای وضع شده، بگونه ای که اگر کسی آبرو، جان، مال و ناموس دیگران را مورد تجاوز قرار دهد و یا آبروی آنان را خدشه دار سازد، تحت پیگرد قانون قرار می گیرد و در مواردی حدود الهی در مورد او به اجرا در می آید.
حضرت علی(ع) از قول رسول گرامی اسلام(ص)می فرماید: کسی از شما که توانا باشد خدای سبحان را ملاقات کند در حالی که دستش از خون مسلمانان و دارایی آنان پاک و زبانش از هتک آبروی آنان سالم باشد، باید چنین کند. (2)
حفظ آبرو: مهمترین راه حفظ آبروی برادر مؤمن، پوشیدن کاستیها و زشتی های اوست.خدای بزرگ با اینکه از عیان و نهان بشر آگاه است ، عیوب او را بر ملا نمی سازد پس برای انسان که خود از کاستی و عیوب خالی نیست، چگونه رواست که به جستجوی عیوب و نواقص دیگران بپردازد و با سخن چینی و غیبت در پی بدنام کردن و آشکار ساختن لغزشهای آنان باشد؟
راه دیگر اینکه از سَبُک کردن و تحقیر نمودن یکدیگر بپرهیزید، مسخره کردن، برجسته نمودن نقصهای ظاهری، سرزنش نمودن یکدیگر، تندی و خشونت در گفتار و کردار ، نگاه حقارت آمیز به یکدیگر بخصوص در جمع از مصادیق هتک آبرو محسوب می شود.
امام صادق(ع) می فرماید:آنکه بر ضد مؤمنی به قصد آبروریزی و از بین بردن آقایی او سخنی گوید تا از چشم مردم بیفتد، خداوند او را از ولایت خود خارج و به طرف ولایت شیطان رها می کند ولی شیطان نیز او را نمی پذیرد.(3)
روشهای احترام: انسان به خاطر نسبتها و روابطی که با همنوعان خود دارد، با آنها نشست و برخاست می کند و شایسته است شیوه هایی مناسب با شان و مقامشان بر گزیند.تجلیل و تکریم دیگران ممکن است به دو روش صورت گیرد.
الف:گفتاری: قرآن کریم می فرماید: قولو الناس حُسناً- با مردم به خوبی سخن گویید(4)
در خصوص والدین قران کریم می فرماید: و قل لهما قولاً کریما- با گفتاری لطیف و بزرگوارانه با آنها سخن بگو(5) در برخورد با نیازمندان گرچه نتوانیم نیازشان را برطرف نمائیم، قرآن کریم سفارش می کند:فقل لهم قولا میسورا – با آنان سخن نیک توام با احترام داشتهباشد(6)
ب:کرداری: وقتی بر تو وارد می شود به احترامش برخیزید، سخن او را بشنوید، مشکلش را حل کنید، در گرفتاری به کمکش بشتاب.
رسول خدا(ص)می فرماید: از بزرگداشت برادر دینی این است که هدیه اش را بپذیرید و از آنچه دارد نسبت به او مضایقه نکند و به خاطر او خود را به تکلف نیندازد.(7)
حق و تکلیف: در فرهنگ اسلام، حق و تکلیف برای همه و به صورت متقابل است، همگی نسبت به یگدیگر حقوقی دارند و تکلیفی برای رعایت حقوق یکدیگر. از رعایت نظافت محیط زندگی کرفته تا رعایت قوانین رانندگی و جلوگیری از آلوده کردن هوا و آلودگی صوتی و حفظ فضای سبز تا حق همسایگی، حق معلمی، حق دانش آموزی و دانشجویی، حق استادی و… جملگی حقوق شهروندی و آداب معاشرت صحیح می باشد. در جامعه اسلامی احترام متقابل توصیه شده تا جایی که ضرباهنگ دلها برای یکدیگر بزند و در شادی یکدیگر شریک و در غم همدیگر همراه باشند. بمنظور جلوگیری از خصومت، رعایت شرع و قانون و توجه ویژه به حقوق یکدیگر و آداب معاشرت صحیح ضروری است.
ادامه داد…
منابع:
1- سوره اسراء آیه 70 2- نهج البلاغه خطبه 157
3- وسائل الشیعه ج 8 ص 608 4- بقره آیه 83
5- سوره اسراء آیه 23 6- همان آیه 28
7- بحار الانوار ج 72 ص 454
چه خوب است که ما قبل از پیچیدن نسخه برای دیگران سعی در اصلاح خود و اطرافیانمان نماییم به خصوص درمورد انواع ارتباطات به ویژه ارتباط با دنیا که این ارتباط انسان با دنیا در عده ای خیلی چیزها را زیرسوال برده مثل ارتباط انسان با دیگران.
مطالبی هم که درمورد حفظ آبروی برادر مومن مطرح کردید هم خوب بود.
از نظر من هم قطعاً کسی که آبروی برادرش (برادری که در گذشته عیوبش را پوشانده بوده است) را لگد مال کند، خدا بزرگ برای همیشه او ر از ولایت خود خارج می کند.
انشاءاله که خدا همه را به راه راست هدایت کند و هیچ یک از خوانندگان این مطلب را از ولایتش خارج نکند.
انتقادی هم که به مقالتون داشتم این بود که مطالب انسجام ندارد. نتیجه گیری و استنباط هم ندارد. درک مطالب کتاب هایی که به عنوان منبع اعلام کرده اید برای همه ممکن نیست پس به نظر من باید چندین کتاب خوانده شود و نتیجه حاصل را به زبانی شیوا به اطلاع علاقه مندان رساند، نه اینکه از هر کتاب چند جمله آورده شود و در نهایت منابع را اعلام کرد.
[پاسخ]