کد خبر : 4534
تاریخ انتشار : 21 سپتامبر 2013 - 16:41
نسخه چاپی نسخه چاپی
تعداد بازدید 828 بازدید

اسب سرکش توسعه کالبدی شهرها !

بمناسبت آغازبه کارشوراهای اسلامی شهر: سیدعلی نادردهقانی- دکترای برنامه ریزی شهری / هومیان نیوز حدود30سال پیش آقای ویلیامز، شهرنشینی رایک پدیده(فنومن)معرفی کرده است که درکشورهای توسعه یافته به دنبال صنعتی شدن ودرکشورهای توسعه نیافته محصول ازدیاد طبیعی جمعیت ومهاجرت است. وقتی موضوعی به عنوان فنومن معرفی ومطالعه می شود ،ابعادمترتب برآن ونیزتأثیرگذاری وتأثیرپذیری آن نیزمدنظرقرارمی گیرد. شهرنشینی یک فنومن پیچیده است […]

download

بمناسبت آغازبه کارشوراهای اسلامی شهر:

سیدعلی نادردهقانی- دکترای برنامه ریزی شهری / هومیان نیوز

حدود30سال پیش آقای ویلیامز، شهرنشینی رایک پدیده(فنومن)معرفی کرده است که درکشورهای توسعه یافته به دنبال صنعتی شدن ودرکشورهای توسعه نیافته محصول ازدیاد طبیعی جمعیت ومهاجرت است.

وقتی موضوعی به عنوان فنومن معرفی ومطالعه می شود ،ابعادمترتب برآن ونیزتأثیرگذاری وتأثیرپذیری آن نیزمدنظرقرارمی گیرد. شهرنشینی یک فنومن پیچیده است چون ازفاکتورهای متعددی تأثیرمی پذیرد،فاکتورها وگزینه های متنوعی رادرخودجای می دهدوبا اجزای ریزودرشت پیرامون ودرون خودروابط منطقی وگاه مخربی برقرارمی کند.

براساس برآوردها ، تاسال2025بیش از75درصد جمعیت جهان شهرنشین هستند ، بنابراین درافق های نه چندان دوردنیابه یک چشم اندازشهری مواجه خواهدبود.

این موضوع درایران نیزطبق همین قاعده کلی خواهدبودجمعیت شهری کشوراز19درصددرسال1305به31در

درصددرسال1355، 54درصددرسال1365وپیش از70درصددرسال1390رسیده است.

اصطلاحات ارضی که عامل نهایی فروپاشی شیوه تولید سنتی درروستا بود نقطه عطف شهرنشینی سریع درایران بوده است.ازاین دوره به بعد، شهردیگرقوه محرکه خود را ازروستا نمی گیردبلکه خود به عنوان قوه محرکه تحول روستاتبدیل می شود. ازاین دوره به بعد یک اتفاق غیر منتظره برای شهرهای ایران افتاده است وآن پیشی گرفتن شهرنشینی ازروند توسعه ی اقتصادی-اجتماعی وافزایش انفجاری جمعیت شهرهای کشورازجمله شهرهای لرستان بوده است.

میزان شهرنشینی درشهرهای لرستان بیش از61درصدوحدود10درصدازمیانگین کشوری کمتراست امااین میزان برای استانی مانندلرستان که امکان زندگی مرفه درتمام نقاط آن وجودداردوشهرهای آن نیزفاقدتوان سازماندهی وهدایت جمعیت مهاجربه سمت فعالیت های صنعتی هستندرقم بسیاربالایی است.

همانطوری که اشاره شد شهرنشینی وگرایش به زندگی درشهرها موضوعی جهانی وملی است اماآنچه درکشورایران بویژه استان لرستان به عنوان یک عامل ناخوشایند درروندشهرنشینی اتفاق افتاده وباعث خسارت های زیست محیطی،هویتی،اقتصادی واجتماعی درابعادگسترده شده است پراکنده رویی یا اصطلاحاً توسعه اسپرال شهری است.

پراکنده رویی درشهری درایران ازجمله لرستان سه دلیل عمده وده ها دلیل ریزودرشت داردکه جهت اختصاربه سه دلیل آن اشاره می شود:

1- رشدطبیعی جمعیت شهری: جمعیت شهرهامانندهرسکونتگاه دیگری درحال افزایش است تمایل به داشتن مسکن مستقل باعث خانه سازی دربخش های متعدد حتی باکمترین شرایط زندگی شده ونتیجه آن بزرگ ترشدن وتوسعه اسپرال شهری است.

2- مهاجرت وجابجایی های جمعیتی: دراستان لرستان توسعه ومیزان دسترسی با امکانات زندگی نسبت به میانگین کشوری بسیارپایین تراست.نظری به شاخص های استان درحوزه سرانه درآمد،نرخ دسترسی به زیرساخت هاوامکانات حیات بهینه،وضعیت اشتغال و…نشان دهنده این است که موضوع توسعه لرستان باچالشهای جدی مواجه است.همین عامل باعث شده است تامیزان جابجایی های جمعیتی باهدف دسترسی به سطحی ازبرخورداری،زیادومعمولاًشهرهامقصدچنین هجرتی هستند.چنین جمعیتی به طورمعمول درحواشی شهرهاساکن شده وباعث ایجادسکونت گاه های غیررسمی می شوندونوعی ازپراکنده رویی راباعث می شوند.

3- ساختارونظام برنامه ریزی ومدیریت شهری: نظام برنامه ریزی شهری درایران یک نظام ناکارآمدوایستااست که متناسب باتحولات شهرنشینی پیشرفت قابل ملاحظه ای نداشته است.بسیاری ازقوانین شهری ایران مربوط به بیش از40سال پیش است.بدیهی است این عقب ماندگی عامل اصلی ناکارآمدی آن است.

علاوه برنظام برنامه ریزی شهری،مدیریت شهری نیزازقابلیت های لازم درراستای بهره گیری ازابزارها ،تکنیک هاوراهبردهای نوین شهری که درشهرسازی نوین(نیواربانیسم)مطرح هستندبرخوردارنبوده ومعمولاًدرفرآیندهای غیرعلمی ومبتنی برروابط فردی انتخاب می شوند. چنین فرآیندی درانتخاب مدیران شهری،حجمی ازبدهی هارابرای مدیریت شهری به اشخاص ایجادوآنچه که دراولویت های بعدی قرارمی گیرد توسعه بهینه متناسب بانظریات نوین علمی وشرایط محیطی- اقتصادی-اجتماعی شهرهاست.

نتیجه معمولی این سه روند بدقوارگی وتوسعه ناموزون شهری وحادث شدن حجم وسیعی ازمشکلات شهری وچالش های درهم تنبیده ای است که آینده شهرهارا با ابهام مواجه کرده است.

دراکثرشهرهای کشورازجمله لرستان شاهدزیربافت شهری رفتن بهترین زمین های کشاورزی وهجوم غیرقابل کنترل بافتهای غالباًمسکونی به اکوسیستم هاوفضاهای بازشهری ،باغات وزیستگاه های حاشیه شهرهستیم .تردد درحمل ونقل شهری نیز بامشکلاتی مواجه شده است .سطح ارائه خدمات شهری تنزل یافته است ،تعدادی ازروستاهای مجاورشهرهابه بافت شهرپیوسته وتعدادی دیگرنیزدرنوبت پیوستن ومتورم شدن وافزودن به مشکلات شهرهستند، ناکارآمدی اقتصادشهرناهنجاریهای اقتصادی واشکال غیرمعمولی راازگونه های شغلی باعث شده است.ناهنجاریهاوآسیبهای اجتماعی درشهرها ، بی پرده اتفاق می افتدودرنهایت باچهره عبوس ،کسالت آوروغیرقابل تحملی درکالبدشهری مواجه هستیم .

انتخابات شوراهای اسلامی شهروروستاانجام واین روزهاشاهدانتخاب رؤسای شوراهاوبه دنبال آن انتخاب شهرداران هستیم .انتظارمعقول ومنطقی ازاعضای محترم این است که بامرورفلسفه ایجادشوراهای اسلامی شهر،درانتخاب شهرداران دقت لازم راداشته باشند.

شخصی به عنوان شهردارانتخاب شودکه ضمن داشتن شرایط عمومی ،بااصول وچارچوب های برنامه ریزی ومدیریت شهری ودیدگاههای شهرسازی نوین برای تدوین واجرایی کردن الگوهای بومی وکیفیت بخشی به کالبد-کارکردونقش شهرآشناباشد.بدون اینکه بخواهم به تفصیل اشاره کنم واقعیت این است که بیشترپروژه هاوفعالیت هایی که درشهرهای لرستان انجام می شودفاقدکارآیی وشایستگی لازم درچشم اندازتوسعه شهری هستند.دلیل این ناکارآمدی این است که غالب این طرحهادرفضای غیرعلمی وخارج ازنظام ارزیابی علمی-منطقی اجرا می شوند،بنابراین دستاوردهای محدودی هم دارند.

به عنوان نکته پایانی لازم است یادآوری کنم که عدم توجه وکاربردراهبردهای شهرسازی نوین منجربه توسعه غیرقابل کنترل توسعه کالبدی گردیده ،نقش هویتی –تاریخی واستراتژیکی شهرها راخدشه داروجایگاه آنان رادرنظام سلسله مراتب شهری ملی –منطقه ای به شدت کاهش واعتبارملی –منطقه ای آنان راخدشه دارکرده است .

بنابراین شهرهای نیازمندمدیرانی متخصص،خلاق ،باانگیزه ،مسلط به دانش ودیدگاههای نوین برنامه ریزی شهری ومعتقدبه کارگروهی وبهره مندی ازنظرات اصلاحی وهمه علاقه مندان به نظام برنامه ریزی شهری جهت بکارگیری راهبردهای میان بر،درراستای اصلاح ساختارفضایی-کالبدی شهرها باهدف بازیابی توان هویتی ونقش وکارکردملی –منطقه ای است . بدیهی است که، دستاوردهای چنین نگرشی توسعه پایدارشهری ، کیفیت بخشی به حیات شهروندان وافق های روشن برای صاحبان اصلی شهر”شهروندان”خواهدبود .

دیدگاه ها

رامین در گفته :

خداوکیلی این شوراهای محترم این مقاله راحفظ کنن وشهرداران هم 10بابخوانن شهرهای بدقواره و… واقعاشهرهای ماشهرنیستن کرمانشاه رانگاه کنیین

[پاسخ]

اکبری در گفته :

سلام بردکترعزیز
این مقاله های وزین رابه سایت های ملی هم ارسال کنید.همه کشوردچاراینگونه آسیب هاهستند.
موفق باشید

[پاسخ]

بیان دیدگاه !

نام :