نسخه چاپی
226 بازدید
سیری بر روند نهاد آموزش و پرورش در سال های بعد از 1320 در ایران
ایرج سوری: دستگاه تربیتی و آموزشی کشور دارای کارویژه های مهمی است . این نهاد می تواند در رشد و تحرک سیاسی و اجتماعی جامعه نقشی حیاتی داشته باشد .از جمله : انتقال میراث فرهنگی : یکی از کارکردهای آموزش وپرورش انتقال میراث فرهنگی است.که برای فهم بیشتر آن باید فرهنگ راتعریف نمود.دراین […]
ایرج سوری:
|
دستگاه تربیتی و آموزشی کشور دارای کارویژه های مهمی است . این نهاد می تواند در رشد و تحرک سیاسی و اجتماعی جامعه نقشی حیاتی داشته باشد .از جمله : انتقال میراث فرهنگی : یکی از کارکردهای آموزش وپرورش انتقال میراث فرهنگی است.که برای فهم بیشتر آن باید فرهنگ راتعریف نمود.دراین خصوص تعاریف متعددی بیان شده است.می توان فرهنگ را به مجموع رفتارهای اکتسابی وویژگی های اعتقادی جامعه تعریف نمود.لذا همه جوامع دارای فرهنگ هستند وانتقال فرهنگ به نسل های بعد وبازتولید آن برعهده نهاد آموزش وپرورش است.زیرا فرهنگ امر پویا ونیاز به آموزش داردکه این برعهده مربیان مدارس است که دانش آموزان را درفراگیری افکار واعتقادات وهنجارهای مورد قبول جامعه آموزش دهند.اصولاً فرهنگ کلیه دستاوردهای فکری و معنوی هر جامعه ایی را شامل می شود که به نسل به نسل در باورهای اجتماعی افراد نهادینه شده است . هر جامعه در نظام معنایی تبلیغی خود حافظ این دستاوردها محسوب می شود و نهاد تربیتی و آموزشی در عصر کنونی این کارویژه را دارد . در صورتی که در برخورد با الگوهای تربیتی وارداتی نوعی همسان سازی و تطابق عقلانی برقرار نشود افراد دچار تزلزل روانی می گردند و احساس می کنند مفاهیم بیگانه مخاطره ایی جدی برای حذف و یا کم رنگ کردن هنجارهای ارزشی و اخلاقی آنان محسوب می شوند . در جوامع در حال گذار این مورد وضعیت حادتری دارد . اساساً در برخورد مفاهیم تربیتی و فرهنگی نوین وارداتی نیازمند است شرایط فکری و باورهای اعتقادی و سنن داخلی پاسداری شوند و نوعی تطبیق سازگار بین مفاهیم اخذ شده و انچه بر ذهان عمومی حاکم است برقرار شود .چون هر نسلی خود را حافظ میراث فکری و فرهنگی پیشینیان خود می داند .و بایستی مبنایی علمی و تعقلی برای پذیرش تغییرات فرهنگی داشته باشد . همبستگی وانسجام: همبستگی وانسجام یکی از نیازهای ضروری هر جامعه است.ورسیدن به این امر مهم برعهده نهادآموزش وپرورش است.که با آموزش های رسمی وملی یک جامعه چند ملیتی ونامتجانس را بسوی جامعه هماهنگ وتوسعه طلب پیش ببرد.واین امر درمدارس با آموزش زبان رسمی صورت می گیرد.دانش آموزان ازنظر طبقاتی وفرهنگی،اعتقادی،متجانس نیستند.اما با آموزش هایی که درمدرسه فرا می گیرند،دارای اعتقادات وخواستها وتمایلات مشترک شده وبعد از فراغت از تحصیل می توانند در عرصه زندگی اجتماعی وارد شده وباهم همکاری وتعاون داشته باشند.نهاد آموزش و پرورش از طریق آموزش اشتراکات فکری و فرهنگی و شکل دهی به فرهنگ تعلق سرزمینی کلیه طبقات اجتماعی را به سمت همبستگی اجتماعی و انسجام پایدار در درک و اعتبار نظام معنایی خود داشته باشد . پرورش نیروهای متخصص: یکی از راهای نیل به توسه وپیشرفت برای هرجامعه ای برخوردای از طیف وسیعی از نیروهای متخصص وتربیت شده ومهارت دیده دررشته های مختلف می باشد.با ورود نخبگان به دانشگاه نیروهای متخصص پرورش می یابند وقابلیت های فنی وتخصصی در آنها بروز کرده وپیشبرد جامعه بسوی مدرنیته وصنعتی شدن تلاش می کنند.وامروزه به دلیل پیچیدگی مشاغل هدایت دانش آموزان دراین عرصه از حدود توانایی خانواده خارج شده ونهادآموزش وپرورش ایم مهم را برعهده گرفته است.نحوه عملکرد افراد درطول تحصیل وهدایت آنها درمدرسه به این امر مهم کمک می کند. بر اساس مقتضیات زمانی و نیازهای مختلف جامعه نهاد آموزش و پرورش متصدی پرورش نیروی انسانی دارای مهارت های علمی و عملی و هدایت آنان به سمت تخصص گرایی است تا به سمت اعتلای علمی و استقلال در تمامی ابعاد حرکت کند .سرمایه گذاری انسانی امروزه از مهمترین برنامه هایی است که در راس برنامه های هر دولت و حکومتی است که می خواهد در مسیر ترقی و توسعه گام بردارد . -اجتماعی کردن: تربیت در جهت احتماعی شدن افراد از وظایف نهاد خانواده،آموزش وپرورش ،رسانه های جمعی وسایر نهادها است .اما نقش خانواده وآموزش وپرورش در این میان از اهمیت بیشتری برخورداراست.یکی از رسالت های آموزش وپرورش ساختن افراد،انتقال ارزش ها،هنجارها،آداب ورسوم اجتماعی در نسل نومی باشد.وبا تربیت افراد در جهت پیشرفت جامعه گام برمی دارد. پرورش نسلی جدید و آماده به لحاظ ذهنی و عینی برای پذیرش مسئولیت های بزرگ تر و جایگزینی نسل قبلی از مهم ترین کارکردهای اجتماعی آموزش و پرورش شایسته است باشد . -پرورش سیاسی:یکی دیگر از کارکردهای آموزش وپرورش،تربیت بعد سیاسی افراد است.مدرسه در این راستا با تربیت افراد آنها را درقبال وظیفه خود نسبت به جامعه و در کل به نظام جهانی آگاه ساخته ومسئولیت پذیری را در آنها تقویت می کند.به عبارت دیگر افرادجامعه،نگرش ها واحساسات مربوط به نظام سیاسی جامعه خود را کسب می کنند.پرورش ساسی القاءکارکردهای سیاسی جامعه است که از دوران طفولیت آغاز می شودونگرش ها ونقش افراد در این نظام ساسی در وجود آنها شکل میگیرد.بنابراین آموزش وپرورش یکی از کارگزاران مسئول در این حیطه می باشد.می توان گفت نخبگان فکری و ابزاری کارآمد در عرصه مناسبات قدرت در داخل و نوع اتخاذ تصمیمات فرا ملی و خارجی می تواند دستاوردهای مادی و معنوی زیادی داشته باشد .پرورش نسلی که به لحاظ رویکرد سیاسی ضمن آنکه منافع ملی و دستاوردهای مادی و معنوی جامعه خود را بتوانند حفظ کنند ، بلکه در عرصه رقابت های بین المللی بتوانند از کلیه حقوق و سیاست های رو به جلو مملکت خود صیانت کنند . درنتیجه می توان گفت که آموزش وپرورش انتقال دهنده فرهنگ جامعه و پویایی آن،وایجاد انسجام وهمبستگی در افرادبرای نیل به جامعه ای متعالی وتوسعه طلب،وتربیت نیروهای متخصص وکارآمدو تربیت بعد پرورش سیاسی افرادوتقویت تحرک اجتماعی در نهاد انسان ها که به پویایی جامعه موثر می باشد.
در ایرن از سال های 1320 به یعد سیاست های فرهنگی و آموزشی کشور در این خط و سیر حرکت کرد : .بعد از پایان جنگ بزرگ جهانی دوم ، شاهد شکل گیری نظام سیاسی غیر منعطف دو قطبی تحت عنوان بلوک غرب و شرق هستیم . در این میان خاورمیانه و ایران با وجود موقعیت ژئوپولتیکی خاص و منبع غنی طبیعی در این رقابت های دول ابرقدرت نقشی مهم داشت .آمریکا ایران را به عنوان کشوری قدرتمند و تاثیر گذار بر روند تحولات منطقه ایی می کوشید به عنوان متحدی استوار داشته باشد تا مامنی برای افکار و شعایر کمونیستی و کانونی پر مخاطره برای منافع منطقه ای این کشور نباشد . در این میان کارهای فرهنگی و وجود یا پرورش نیروهایی با گرایشات غیر کمونیستی در بلند مدت می توانست ابزاری مناسب برای بسط نفوذ و حفظ منافع این کشور باشد بعد از جنگ مهمترین ابزار کمونیسم وشوروی برای مقابله بادکشورهای سرمایه داری وآمریکا استفاده از سلاح ایدئولوزیک وبرشمردن محاسن نظام سوسیالیست بود وبا بیان ویژگی های نظام سرمایه داری ؟آن را به چالش می کشید.در مقابل آمریکا برای مقابله با آن نظریه نوسازی را مطرح کرد .واندیشمندان آمریکا به این نتیجه رسیدند : که تنها راه برای مصون ماندن کشورهای جهان سوم از تهدید کمونیسم پیشرفت آنهااست وبرای ابین منظور ورشد اقتصادی این کشورها تصمیم به تقویت اقتصاد آنها با سرمایهئ گذاری در کشورها ودادن امکانات فنی و وام واعزام کارشناسان متحخصص در همه زمینه اقدام نمودند. یکی از کشورهایی که خواهان استفاده ازاین کمک ها بود ایران می باشد.نظریه نوسازی در واقع اشاره به نقش جدید آمریکا در صحنه ساست جهانی وکشورهای جهان سوم اشاره دارد.ونه نتها در بعد اقتصادی بلکه در تمامی ابعاد آموزشی،بهداشتی،اجتماعی مطرح شد.نظریه نوسازی فرایند جهانی شدن کشورهای جهان سومی بود که باید از این مرحله فراتر بروند وبرای عبور از این مرحله به نیروی محرکی نیاز دارند که آمریکا با سرمایه گذاری در آن کشورها و اعزام کارشناسان ومشاوران این تحرک اجتماعی را ایجاد کرد و سپس مرحله خیزش وتلاش برای رسیدن به جامعه متمدن می باشد.و ایران نیز یکی از کشورهای برخوردار از نظریه نوسازی آمریکاشد.واین فکر در کشور ایجاد شد که تنها مانع برای رسیدن به نوسازی وتمدن باورهای سنتی مذهب و یا کنار زدن و کم رنگ شدن آنست .در واقع این خود سبب نوعی تضاد فرهنگی و برانگیخته شدن احساسات مذهبی و تحرک سیاسی کارگزاران مذهبی را در برداشت . آموزش های رایج ودر یک کلام فرهنگ کشور است.بنابراین رواج این تفکر که رسیدن به پیشرفت باید در همه ابعاد تربیت براساس الگویی مدرن صورت بگیرد. درواقع این فکر به حاکمان ایران القاءشده بود که باید سیستم آموزشی وفرهنگی کشور بر الگوی پیشنهادی غربی پایه گذاری شود تا ایران بتواند ابن مراحل را با موفقیت پشت سر گذارد.می توان گفت عدم توجه جدی در روند نوسازی به تعارضات فرهنگی و مذهبی نوع سیاست ها سبب واکنش و تحرک اجتماعی و سیاسی عاملان داخلی و همگرائی آنان و تحریک شده برای دست زدن به عمل انقلابی بود . رشد فزاینده آگاهی های سیاسی و اجتماعی و نوسازی اجتماعی و اقتصادی با نظام نئو پاتریمونیالیستی حاکم شده تناسب عقلانی نداشت .نیروهای طبقات متوسط جدید طرفدار ارزش های لیبرال دموکراسی و سلطنت مشروطه با نیروهای طبقه متوسط سنتی تز متحد شده و با بسیج منابع انسانی به عمل انقلابی دست زدند . |
با تشکر از دوست خوب و عزیزم ّّ،فرهیخته گرامی جناب ایرج سوری. مطلب بسیار زیبا و علمی که می تواند برای امور آموزشی فعلی دارای نکاتی در خور و قابل توجه باشد. امید است استفاده مطلوب از این دست نوشتار به عمل آید
[پاسخ]